• Auteur: Stefan Hertmans
• Uitgeverij: De Bezige Bij (Standaard Uitgeverij)
• Jaar uitgave: 2022
• Aantal pagina’s: 224
• Cover ontwerp: Moker Ontwerp
• ISBN: 978-9403146812
• Mijn rating: 3,5/5

Synopsis:

Als er één zin is die sinds jaren in het bewustzijn van Stefan Hertmans galmt, is het de uitspraak die Viktor Klemperer ooit, tijdens het nazibewind, haast terloops, te midden van ellende en onzekerheid, met vaste hand in zijn beroemde dagboeken noteerde: ‘De tijdgenoot weet niets’. Wat kun je zeggen over de eigen tijd?
Eén ding voelen we allen, overdenkt Stefan Hertmans in zijn lucide Verschuivingen: dit is een tijd van overgang naar iets wat we nog maar heel gedeeltelijk beginnen te begrijpen. Allen zijn we getuigen, ook al weten we slechts gedeeltelijk waarvan; in elk geval van onze moeilijk te ontcijferen actualiteit – en de verschuivingen die we elke dag voelen zonder ze te kunnen duiden. In even erudiete als sensitieve overdenkingen gaat Stefan Hertmans het avontuur aan om iets van deze tijdgeest te grijpen, om dat vast te leggen wat ons in de waan van de dag ontglipt.

https://www.debezigebij.nl/boek/verschuivingen/

Review:

De wereld is gepolariseerd, dat horen we (en zien we) elke dag opnieuw, in de kranten en journaals op tv. Protesten, klimaatopwarming (of het ontkennen ervan), extreem rechtsen én linksen, geweld tegen vrouwen en tegen iedereen die anders is (qua kleur, geaardheid), ontkenners van pandemie en conspiracy theorists welig tieren en daarbovenop hebben we her en der politieke onrust te verwerken. Waar begint en waar eindigt de democratie? En wie bepaalt wat wanneer en hoe?

Stefan Hertmans schreef dit uitgebreid essay dan ook om enerzijds te proberen begrijpen wat er aan de hand is en anderzijds om het moment, het nu, vast te proberen leggen.

Aan de hand van historische gebeurtenissen en quotes (gaande van David Bowies ‘Where are we now?’ tot Victor Klemperers ‘De tijdsgenoot weet niets’ krijgen we een (zoveelste?) visie en plaatsing van actuele gebeurtenissen uit de pen van een van hedendaags meest invloedrijke Belgische schrijvers.

Dit keer geen mooi relaas à la ‘Oorlog en Terpentijn’ of ‘De Bekeerlinge’ maar een betoog, een beschrijving of eerder een vastleggen van de huidige geschiedenis. Zoals altijd doet Stefan dit op onnavolgbare wijze met de mooiste proza en diepste inzichten zonder belerend en vingerwijzend over te komen (hoewel er een val schuilt in het net niet te overkomen). Wel wijst hij op de vele gevaren (die we intussen wel allemaal kennen maar weigeren te zien in onszelf) en op de gevolgen als we niks doen.

Zoals steeds heb ik dit alweer verslonden, iets wat bij Hertmans boeken vaker gebeurt als ik die lees. Laat dit boek dan ook een begin zijn voor een beetje zelfperceptie en hopelijk kunnen we de geschiedenis dan toch nog ietwat een draai in de goede richting geven?

Natuurlijk is dit geen roman maar eerder een verslag van hoe het er ‘vandaag’ aan toe gaat. Dit is een tijdsdocument en zal hoogstwaarschijnlijk volgend jaar of toch over een paar jaar minder relevant zijn, ofwel zal de geschiedenis zich blijven herhalen in een perpetuum mobile van dezelfde fouten maken, in een spiraal van verergeren gebracht. Only time will tell!